We zitten midden in de autismeweek 2024 met op 2 april de Wereld Autismedag. Het thema van dit jaar is ‘De kunst van het evenwicht’. Nou, daar kunnen we ons alles bij voorstellen.
Autisme en evenwicht
Ieder mens probeert continue in balans te blijven. En vaak hebben we het niet eens zo door als we niet zo stabiel meer zijn. Mensen met autisme zoeken een evenwicht, bijvoorbeeld
- tussen zichzelf zijn en aanpassen
- tussen alleen zijn en samen zijn
- tussen te veel prikkels en te weinig prikkels
- tussen voorspelbaarheid en verrassingen
- tussen zelf doen en overgeven
Het zoeken naar een evenwicht is balanceren, vallen en opstaan, zwaaien met je armen, doorslaan naar de ene en naar de andere kant, boos worden, verdrietig zijn, opgeven en doorgaan. Voor sommigen is het ook ‘met stoelen slaan, haren uittrekken, met het hoofd tegen de muur bonken’, etc. Die kunst van het evenwicht zoeken is soms hogere wiskunde.
Evenwicht op school
Binnen het onderwijs is het ook een kunst om het evenwicht te zoeken. Het balanceren gebeurt daar op hele kleine onderdelen. En het zou zo fijn zijn als daar vanzelfsprekend ruimte voor was:
- deze les wel volgen, de volgende niet
- deze les helemaal volgen, de andere voor de helft
- de ene keer wel met de grote groep in de gangen lopen, de andere keer juist niet
- het ene schoolreisje wel mee kunnen, het andere niet
- de ene dag naar school, de andere niet.
Evenwicht en vertrouwen
Je weet het vast, ik ben niet zo gek op het woord structuur als het gaat om autisme. Volgens mij hebben mensen met autisme vooral veiligheid en duidelijkheid nodig. Veiligheid ontstaat als iemand zichzelf mag zijn en autonomie kan ervaren. En in een veilige omgeving kunnen mensen vragen stellen waardoor openstaande vragen een antwoord kunnen krijgen. Hierdoor ontstaat duidelijkheid. Binnen die veilige duidelijkheid kunnen we dan het evenwicht gaan zoeken. Dat evenwicht is misschien wel het uiteindelijke doel.
En hier komen we denk ik bij wat er vaak fout gaat op scholen. Als begeleiders hebben we geleerd wat belangrijk is voor leerlingen met autisme. We bieden structuur en stappenplannen. Als je kiest voor A, dan is het ook A. Op scholen voor voortgezet onderwijs zijn allemaal strakke regels over proefwerken en het inhalen daarvan. Deze starheid maakt het zoeken naar evenwicht moeilijk.
Echt autiproof is een school pas als leerlingen met autisme ook autonomie ervaren. Dat ze dus ervaren dat ze zelf keuzes mogen maken, zelf mogen bepalen wat wel en niet voor hen werkt. En autonomie is weer verbonden met verantwoordelijkheid en loslaten. En loslaten, dat lukt dan weer alleen de mensen die zelf evenwichtig zijn en niet afhankelijk van het protocol.
En dan werkt het het beste als dit echt in vertrouwen gaat. Vertrouwen dat de leerling (en zijn ouders) zichzelf het beste kent. Geloof echt dat schoolgang veel energie kost voor leerlingen met autisme. Het doel is groei en ontwikkeling. School is slechts een middel om dat doel te behalen. Doelen behalen, dat lukt in evenwicht.
Autismeweek 2024
Het thema van autismeweek 2024 is een mooi thema om even over te brainstormen met elkaar. Hoe gun jij een ander zijn evenwicht? Deze week is er ook een collecte. Ik start hier geen eigen collectebus, maar ik verwijs je graag naar al die andere collectebussen op autisme.nl
In 2021 was het ook autismedag, toen schreef ik over de aanpassing aan corona.
