Autisme op school, dat kost bakken energie. En dat merken ouders van de kinderen met autisme. In de zomervakantie komen de kinderen tot rust en ontspannen ze optimaal. Sommige ouders kennen hun kind niet meer terug, sla er maar een forum van ouders met autisme binnen het gezin op na.
Op school lijkt het allemaal wel mee te vallen. Maar voor ouders is het pijnlijk om te zien hoe onderwijzers genoegen nemen met een kind dat het ‘prima’ doet. Op rustige momenten hebben ze namelijk zo’n ander kind, en dat kind hoort op school te zitten. Maar normaal doen kost energie.
“Oja, veel structuur nodig zeker en voorspelbaarheid.” Dat is wat ik mensen vaak hoor zeggen als het gaat over autisme. Als ouder kan ik dat van mensen op de camping wel hebben, maar eigenlijk niet zo goed van mensen die het beter zouden moeten weten. Onderwijzers op school bijvoorbeeld.
Kinderen met autisme op school hebben veiligheid nodig. Alle structuur en voorspelbaarheid die je gebruikt zijn hoogstens een middel om die veiligheid te bereiken. Lees ook mijn blog over ‘overzicht met magneetplaatjes‘.
Waar zit die onveiligheid?
We zijn toch een veilige school? Ja, voor heel veel mensen is de school helemaal veilig. Maar voor leerlingen met autisme op school helemaal niet. Dat geldt overigens voor de leerlingen, maar ook voor het personeel en ouders die af en toe langskomen. Waar zit die onveiligheid:
- In het harde geluid van de bel.
- In de geuren die in de hal hangen als er gegeten is, als er geklust is.
- in de geuren in de kleedkamers.
- In het duwen en trekken en het geluid als de school uitgaat (tijdens leswisselingen in het voortgezet onderwijs).
- In de vergissing van de onderwijzer om toch eerst gym te doen en dan rekenen als het anders op het bord staat.
- In het vergeten van het afsluiten van een les: we gaan rekenen, die les moet ook weer eens stoppen.
- In het gebruik van onduidelijke taal: je moet nu in stilte werken. (betekent dat ook dat je niet om hulp mag vragen?)
- Op schoolreis met de bus: wanneer kan ik dan bewegen? Het stinkt in de bus. Lawaai.
- In het aanraken van een leerling.
- In onduidelijke lichaamstaal: vrouwen zorg dat je mimiek nog te lezen is onder je make-up.
Bovenstaande onveiligheden gelden niet voor iedereen met autisme op school. Maar ze kunnen ook gelden voor mensen met een andere overgevoeligheid. Ook veel hoogbegaafden kunnen hier flink last van hebben.
Hoe ontstaat veiligheid
Veiligheid kan ontstaan door als juf en meester heel duidelijk en consequent te zijn. Als je als persoon veilig bent kan de leerling met autisme ook veel chaos aan. Niet alles hoeft in een hele strakke structuur gezet te worden.
Maar dat betekent wel dat je als juf of meester alert moet zijn op alles wat er mis zou kunnen gaan. Een onvolledige uitleg of een formulering die op verschillende manieren uitgelegd kan worden zorgt voor vraagtekens in het hoofd. En dus voor onveiligheid.
De meeste juffen en meesters zetten een programma op het bord. Dat is heel fijn. Maar sommige kinderen willen meer informatie om zich veilig te voelen. Welke tijden horen er bij de onderdelen? Stoppen we als het tijd is, ook als het werk niet af is? Moet ik harder werken om binnen die tijd klaar te komen?
En het allerbelangrijkste is dat je als juf of meester beschikbaar bent: als je iets niet weet, dan kom je naar mij. Dan zoeken we een oplossing, een antwoord en alles komt goed.
Hoe fijn is het als een juf of meester begrijpt dat de school in principe te veel is voor een kind. En dat er daarom voor heel de klas rustmomenten worden ingelast. Even stil zijn, alles verwerken en laten zakken.
Veiligheid is één van de rechten van het kind. Een kind komt pas tot leren als het zich kan ontspannen. Als het zich veilig voelt. En wat fijn voor al die ouders en de broertjes en zusjes: een kind dat zich op school gezien en gewaardeerd raakt minder overprikkeld en zal zich minder boos en verdrietig zijn.
Lees ook het blog ‘Geen leren zonder zorgen’ of ‘Minder stress, minder autisme‘ (Boekverslag)
