Wat is het verschil tussen autisme en hoogbegaafdheid? Een begrijpelijke vraag, maar volgens mij is het een verkeerde vraag. Je vraagt ook niet: wat is het verschil tussen een appel en een peer? Als je een peer wilt kopen, wil je graag het verschil weten tussen twee soorten peren. Hoogbegaafdheid en autisme zijn twee verschillende dingen. Maar het is wel fijn om te weten of je nu met hoogbegaafdheid of autisme te maken hebt, of wellicht met een combinatie van beiden.
Wat is autisme
Autisme lijkt een verzamelnaam te zijn. Er zijn zoveel verschillende vormen dat je niet kunt spreken van een duidelijk beeld. Op de website van de NVA staat dit te lezen: “Volgens psychiater en hoogleraar autisme Wouter Staal is autisme de ‘verzamelnaam voor gedragskenmerken die duiden op een kwetsbaarheid op de volgende gebieden: sociale interactie, communicatie, flexibiliteit in denken en handelen en het filteren en integreren van informatie.’”
Tot voor kort was autisme vooral een informatieverwerkingsstoornis of een pervasieve ontwikkelingsstoornis. Beide termen geven aan dat dingen anders gaan dan het gemiddeld. De nieuwste definitie is volgens mij die van Martine Delfos: De ontwikkeling in eigen tempo en volgorde, die anders is dan de ontwikkeling van veel leeftijdsgenoten. Hier beschrijft ze dit in haar eigen woorden.
Anderen linken autisme ondertussen aan stress en trauma, daarvoor zou je het boek Minder Stress, Minder autisme kunnen lezen.
Wat is hoogbegaafdheid
Hoogbegaafdheid is in ieder geval meer dan intelligentie, dat wordt op mijn blog ook wel duidelijk. En toch blijft het lastig om te omschrijven wat hoogbegaafdheid nou precies is. Dus ik ga dat ook maar niet proberen. We moeten het doen met dat wat we in het leven tegenkomen tenslotte.
Mensa Nederland, de internationale vereniging voor zeer intelligente mensen geeft deze definitie: “Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Hij of zij schept plezier in creëren.” (bron)
Anderen leggen veel nadruk op het ‘hoogbegaafde zijn’. Bijvoorbeeld Marin van Kessel en Tessa Kieboom doen dat: In haar jarenlange werk met hoogbegaafden èn in het opvoeden van haar eigen kinderen heeft Marink ontdekt dat hoogbegaafde kinderen al op hele jonge leeftijd snelle en slimme denkers zijn, die complexe zaken aan kunnen en autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard zijn. Ze zijn sensitief en emotioneel en leven en voelen intens. Ze houden ervan om te creëren. Als hun aanleg en omgeving in balans zijn, komen ze tot hun recht. Als dit niet het geval is, dan heeft een hoogbegaafde daar last van. En die last ervaart hij intens.
Kortom: hoogbegaafdheid is zoveel meer dan het hebben van een zeer hoog IQ. Bij Stichting SocratOss spreken we liever over het hoogbegaafde ZIJN: het bewust en intens beleven van wat je meemaakt, is waar het om draait. Professor dr. Tessa Kieboom, directeur van Exentra (expertisecentrum rondom hoogbegaafdheid in Antwerpen) stelt dat het bewustzijn verder versterkt naarmate de intelligentie toeneemt. Zij spreekt van een cognitief en een zijnsluik in haar model van hoogbegaafdheid en onderschrijft dat veel hoogbegaafden met intense gevoelens reageren op wat ze meemaken. Dabrowski (1902–1980) zag dit al eerder en sprak van overexcitabilities, waarbij hij aangaf dat hoogbegaafden in het algemeen heftiger en langduriger reageren. (bron)
Verschil tussen autisme en hoogbegaafdheid
De gedragskenmerken bij autisme lijken vaak op andere diagnoses. Kenmerken als ‘prikkelgevoeligheid’ of ‘graag alleen willen zijn’ kun je zien bij personen met autisme of hoogbegaafdheid, maar ook bij mensen zonder een diagnose. Maar er ligt een andere reden of oorzaak achter deze verschijnselen.
Op de website van Annelies Spek staat een verzameling Whitepapers die in mijn ogen heel duidelijk zijn. Als je direct naar de whitepaper over het verschil tussen autisme en hoogbegaafdheid wilt dan kun je hier klikken.
Luistertip
Als je meer wilt weten over hoogbegaafdheid en zo af en toe ook over de verschillen tussen hoogbegaafdheid en autisme en andere diagnoses verwijs ik je graag naar de Podcast “Hoogbegaafd de podcast” van Kristel van Eijk. Daar is regelmatig ook een aflevering te beluisteren waarin Marink van Kessel antwoord geeft op vragen van luisteraars.
Voor andere handige links kun je hier terecht. Of lees nu eerst het blog over het boek ‘Als je kind (g)een Einstein is‘.