Hoogbegaafd – Als je kind (g)een einstein is

boek hoogbegaafd - als je kind (g)een einstein is

Wanneer ben je hoogbegaafd? Wat is hoogbegaafdheid? Er zijn nog steeds veel misverstanden over hoogbegaafde kinderen en jongeren. Het boek ‘Hoogbegaafd – Als je kind (g)een einstein is’ geeft op deze vragen een antwoord. Uitgeverij Lannoo typeert het boek dan ook als het basiswerk over hoogbegaafdheid.

Hoogbegaafd is niet gemakkelijk

Tessa Kieboom merkte tijdens het schrijven van haar doctoraat dat hoogbegaafdheid lastig te vangen is in een theorie. Ze voelde de plicht om met haar opgedane ervaringen en kennis een duidelijke handreiking te schrijven voor hoogbegaafde kinderen, jongeren en volwassenen. In het voorwoord schrijft ze dit: “Hoogbegaafdheid was geen luxeprobleem, deze kinderen konden zich binnen het gewone onderwijs niet zomaar vanzelf redden en ze waren zeker niet per definitie een einstein. Die trendbreuk kon en mocht ik niet voor mezelf houden, ik ben het hun verschuldigd”.

Mooi om zo vanuit je hart te kiezen voor het schrijven van een boek: hoogbegaafd zijn is niet gemakkelijk.

Een foto van hoogbegaafdheid

Kieboom heeft met haar organisatie Exentra al heel veel hoogbegaafde kinderen gezien en begeleid. Hierdoor kunnen ze als het ware met de nieuwste camera en de meest geavanceerde lens een foto maken van wat we nu weten over hoogbegaafdheid. Deel 1 van het boek gaat in op de roots van hoogbegaafdheid. Het multifactorenmodel van Renzulli komt voorbij, evenals die van Mönks. Motivatie, creativiteit en bijzondere capaciteiten in relatie tot gezin, school en ontwikkelingsgelijken. Hiermee staat de cognitieve kant van hoogbegaafdheid op de foto. Maar er is ook nog het zogenaamde ‘zijnsluik’ waar ik hier ook wat over schreef.

Het zijnsluik ‘voelen’ speelt een grote rol in de problemen die hoogbegaafde mensen kunnen tegenkomen. Het gaat dan om: een hoge lat, groot rechtvaardigheidsgevoel, gevoeligheid en een kritische instelling. Deze vier eigenschappen levert het gevoel van ‘anders zijn‘ op.

Het hoogbegaafdenmodel van Kieboom en Venderickx combineert het uitgebreide multifactorenmodel met het zijnsluik. Of eigenlijk houdt het zijnsluik de factoren uit het model bij elkaar. Als de persoonlijkheidskenmerken uit het zijnsluik niet in goed evenwicht zijn gaan motivatie, creativiteit en bijzondere capaciteiten uit elkaar. En de hoge lat gaat bijvoorbeeld een eigen leven leiden. Er ontstaat bijvoorbeeld faalangst die juist de vijand is van de motivatie, creativiteit en de bijzondere capaciteiten. In deel 1 ondersteunt Kieboom dit met mooie plaatjes.

Het zijnsluik zoals het circuleert op internet

Hoogbegaafden op school

Deel 2 van het boek Hoogbegaafd gaat over school. Het deel is interessant voor ouders maar zeker ook voor docenten die (zeker weten) hoogbegaafde kinderen in hun klas hebben. Waarom is het goed om aandacht te geven aan de leerhonger? Wat is goed differentiëren? Wat is een kangoeroeklas? Maar ook komen de situaties voorbij waarin signalen gemist of niet op de juiste waarde geschat zijn.
Met mooie voorbeelden uit de praktijk wordt een goed beeld gegeven van hoe de dingen kunnen lopen op een school. Van een ‘niet pluis gevoel’ tot een mooi uitgebalanceerd hoogbegaafden-programma.
De passie voor de hoogbegaafde kinderen spat van de bladzijden. Af en toe lijkt de schrijfster zelfs boos op docenten die bepaalde aanpassingen niet doen of niet begrijpen.

In dit hoofdstuk gaat het natuurlijk ook kort over onderpresteren. Kort, omdat de schrijfster ook een boek (aff.) over onderpresteren heeft geschreven.

Hoogbegaafd, gewoon (een beetje) anders

Deel 3 leert je hoe je binnen gezin en school om kunt gaan met hoogbegaafdheid. Het is een toepassing van de voorgaande hoofdstukken. De nadruk ligt op de ouders en de opvoeding. Respect is het toverwoord: respect is ruimte voor autonomie en inspraak, voor uitzonderingen, voor meningen. Respect tonen is respect ervaren.

Als het gaat over school wordt duidelijk dat het belangrijk is om altijd vertrouwen te blijven houden in je kind en positief te spreken over school. School is niet altijd leuk en dat hoeft ook niet. Op bladzijde 113 gaat het over de paradox van hoogbegaafdheid. Als ouders en docenten zul je dat regelmatig tegenkomen: iemand is hoogbegaafd maar maakt keuzes die het tegendeel lijken te zeggen. Je kunt het beter zelf even lezen, goed uitgelegd.

Hoogbegaafd in de praktijk

De kop boven deze alinea is de titel van deel 4. De titel lijkt wat dubbel. Je leest praktijkverhalen van ouders, docenten en jongeren die hoogbegaafd zijn. Wat komen ze tegen op hun weg? Wat was helpend, wat juist teleurstellend? Maar het woord praktijk wijst ook op Exentra, het expertisecentrum rond hoogbegaafdheid in Antwerpen. Want de medewerkers daar spelen een rol in de ervaringsverhalen. Daar is niets mis mee, ze staan achter hun werk en dat mag dan ook genoemd worden.

Ik denk dat ouders zich gesteund voelen als ze de ervaringsverhalen lezen: het is een strijd om je kind het juiste onderwijs te geven. Ik denk ook dat docenten zich gesteund voelen: het is helemaal niet raar dat het lesgeven aan hoogbegaafde kinderen lastig is. Het is een zoektocht die ouders en docenten samen moeten aangaan. Wat fijn dat er organisaties zijn die hier praktisch in kunnen helpen.

Het boek ‘Hoogbegaafd’.

Het boek over de onderpresteerders (aff.) had ik al eerder gelezen, wat mij betreft ook een aanrader. Ik las de 20e druk van de herziene uitgave van ‘Hoogbegaafd – als je kind (g)een einstein is’. Het boek leest lekker. Het lukt Tessa Kieboom goed om vakjargon achterwege te laten.

De theorie van Kieboom klopt bij mijn ervaringen. De persoonskenmerken die bij het zijnsluik ‘voelen’ horen zetten mij vaak op het spoor van hoogbegaafdheid. En het zijn juist die kenmerken die conflicten opleveren in de school. Lees daarover dit blog.

Een basiswerk over hoogbegaafdheid, staat achter op het boek. Nou inderdaad, ik vind dat dit boek verplicht leesvoer moet zijn op docentenopleidingen en pabo’s. En daar stem je vast mee in als je weet dat er veel van de thuiszitters momenteel hoogbegaafde leerlingen zijn. Hoogbegaafdheid wordt vaak niet herkend. Omdat het gedrag van leerlingen meer opvalt dan hun intelligentie.

Dit vind je ook leuk

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *