Voorkom lastig gedrag in de klas

voorkom lastig gedrag in de klas

In 2020 kwam Anton Horeweg met een nieuw boek over gedragsproblemen binnen het onderwijs. Zijn manier van denken sluit aan bij de mijne en daarom was ik er erg nieuwsgierig naar. Met mijn kerstattentie van 2020 kocht ik het boek ‘Voorkom lastig gedrag’. Ik merk dat ik onbewust steeds een paar woorden aan de titel toevoeg: Voorkom lastig gedrag in de klas. Het boek is qua voorbeelden voornamelijk gericht op het basisonderwijs, maar ik lees hem vanuit mijn rol op een school voor voortgezet onderwijs. Is het een bruikbaar boek voor het voortgezet onderwijs?

Gedragsproblemen in de klas

Anton Horeweg is gedragsspecialist en al vijfendertig jaar leraar in het basisonderwijs. Op zijn website kun je veel informatie vinden over ontwikkelingsstoornissen en de bijbehorende problemen. Hij geeft er gelukkig direct ook veel handelingsadviezen bij die echt zinnig zijn.

In het boek ‘Voorkom lastig gedrag’ gaat hij in op het wat gedrag eigenlijk is en hoe het komt dat we bepaald gedrag als probleemgedrag ervaren. Het is misschien even schrikken, maar hij gaat ervan uit dat de docent en het team waarin hij functioneert een grote rol spelen in het veroorzaken van gedrag. Gedrag als gevolg van de bestaande interactie tussen docent en de leerling, dat maakt het vak van docent gelijk heel boeiend en verantwoordelijk. Dit onderwerp staat centraal in het eerste hoofdstuk van het boek.

Preventie: voorkom lastig gedrag in de klas

Voorkom lastig gedrag in de klas, dat wil iedere docent wel denk ik. Anton geeft in het tweede hoofdstuk hele duidelijke aanwijzingen hoe je gedragsproblemen zo klein mogelijk kunt houden. Je leest over de relatie met ouders, over eenduidigheid in het team, over vooruitkijken, rolmodellen, pedagogisch klimaat en de fases binnen groepsvorming. En heel nuttig vind ik het stuk over klassenmanagement: hoe pak je het nu aan in de klas. Hoe krijg je het zover dat de klas voor jou gaat werken in plaats van dat jij keihard aan het werk bent voor de klas.

Ondanks goede preventieve maatregelen zal er altijd lastig gedrag blijven bestaan in een klassensituatie. Daarom volgt hoofdstuk 3 over het ingrijpen bij probleemgedrag. Heel praktisch en begrijpelijk. Door de beeldende verhalen in het boek wordt het je bijna voorgedaan.

Drukke kinderen

Hoofdstuk 4 vind ik een mooi hoofdstuk. Het gaat over hoe je nu handig kunt omgaan met drukke kinderen in je klas. Want er blijven kinderen bij wie het in de genen zit dat ze moeten bewegen, op zoek gaan naar prikkels of juist een teveel aan prikkels moeten verwerken.
Als je het als docent lastig vindt om met deze kinderen om te gaan, dan is dit echt een hoofdstuk voor jou. De handelingsadviezen gaan gepaard met duidelijke voorbeelden van onhandige -en handige gekozen oplossingen.
Hoofdstuk 5 gaat over explosiegevaar bij kinderen. Dat echte exploderen zal binnen het normale voortgezet onderwijs niet vaak voorkomen, maar als het zo ver is kun je maar beter voorbereid zijn.

Overigens vind ik het heel prettig dat het Horeweg niet gaat om het benoemen van stoornissen als ADHD of Autisme. Het gaat om gedrag en de invloed die de docenten daarop kunnen hebben.

Hiermee heb ik de vraag die ik stelde aan het begin van dit blog beantwoord denk ik. Het boekje is wat mij betreft toepasbaar voor het voortgezet onderwijs.

Voorkom lastig gedrag

Ik ben in 2003 binnen het onderwijs begonnen met een diploma Sociaal Pedagogische Hulpverlening op zak. Op de ‘sociale academie’ leerden we omgaan met gedrag in allerlei rollenspellen en natuurlijk ook in het echt. Maar het allerbelangrijkse was dat we leerden hoe we zelf in elkaar staken en hoe we met onszelf ‘als instrument’ invloed konden uitoefenen op de processen om ons heen.
Dit boek van Anton Horeweg lijkt erg op het handboek voor werken in groepen dat we op de opleiding gebruikten. Dezelfde uitgangspunten: jij bent je eigen instrument, jij zorgt voor de veiligheid, jij hebt invloed op de wetten van de groepsdynamica. Maar ook dezelfde nadruk op veiligheid, duidelijkheid en congruentie.
Het boekje geeft mij als leerlingbegeleider weer meer zicht op wat lesgeven eigenlijk is. Het is mooi om te zien hoe de ervaring en passie van Horeweg uit het boek spatten.

Achter op het boek staat dit korte citaat: “Het boek geeft je heldere en praktische informatie over preventie van gedragsproblemen, die je morgen al kunt toepassen in je klas. Met veel herkenbare praktijksituaties en reflectievragen ontdek je hoe veel invloed je kunt hebben op het positieve gedrag van de leerling. Zo wordt het leerkrachtgedrag een krachtige preventieve factor. ” (Ingrid van Essen). Mooi verwoord wat mij betreft.

Toepasbaar in het voortgezet onderwijs

Het boekje gaat vooral over het voorkomen van lastig gedrag in het basisonderwijs. Maar het is heel erg geschikt voor docenten in het voortgezet onderwijs. En dat komt denk ik doordat Anton van mening is dat het gedrag van de docenten zelf heel belangrijk is in de preventie en afhandeling van moeilijk gedrag. De handreikingen zijn dus direct toepasbaar binnen het voortgezet onderwijs. Sommige voorbeelden zul je moeten vertalen naar je eigen situatie. Maar omdat het voornamelijk over docentengedrag en klassenmanagement gaat kun je zeker je voordeel doen met dit boek binnen het voortgezet onderwijs. De behoeften van een kind op de basisschool zijn nog precies dezelfde als in het voortgezet onderwijs.

Waardevol voor alle docenten

Dit boekje is waardevol voor startende docenten in het basis- en voortgezet onderwijs. Maar ook ervaren docenten die af en toe eens het idee hebben dat leerlingen het bloed onder hun nagels vandaan halen zouden het af en toe eens moeten lezen. De handreikingen zijn misschien niet nieuw, ze voorkomen wel het lastige gedrag in je klas.

Ik denk dat het herontdekken van de aangereikte tools ervoor zorgt dat je weer met nieuwe passie en werkplezier voor de klas gaat staan. Met als gevolg dat je relatie met leerlingen verbetert. En daardoor zal hun motivatie om te leren weer groter worden.
Het boek levert docentencoaches of andere begeleiders in het onderwijs ook handvatten om gericht te kijken tijdens lesobservaties in lessituaties waar vaak sprake is van ‘moeilijk gedrag’.

Anton Horeweg (2020). Voorkom lastig gedrag. Wat kun jij als leerkracht aan preventie doen?
Uitgeverij Pica / Paperback 9789492525949 / oktober 2020 / 144 pagina’s. Koop bij bol.com.

Dit vind je ook leuk

2 gedachten over “Voorkom lastig gedrag in de klas

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *