Op 20 november is het de internationale dag van de rechten van het kind. Dat is een hele mond vol en uiteindelijk ben je ook wel even bezig als je allemaal op wilt noemen wat die rechten van het kind nu eigenlijk inhouden. Een heel duidelijk recht waar iedereen het mee eens is, is het recht op onderwijs. En was het ontvangen van passend onderwijs nu maar net zo gemakkelijk als het ontvangen van eten en drinken.
Recht op onderwijs
Als we zeggen dat kinderen recht hebben op eten en drinken hebben we daarmee hun welzijn op het oog. Hulporganisaties doen er alles aan om voedzaam eten drinken te brengen naar mensen die het nodig hebben. Het is niet altijd het lekkerste eten, dat komt later weer. Maar het is voedzaam, het houdt de belangrijke processen in het lichaam op gang en kinderen die in de groei zijn kunnen zich verder ontwikkelen ondanks de overige omstandigheden. Eten gaat om een onderliggend proces.
Bij recht op onderwijs hebben we ook het welzijn van een kind op het oog. Maar het is niet zo gemakkelijk als het lijkt. Het kind dat luistert naar een onderwijzer hoeft nog geen onderwijs te krijgen. Soms is het alsof we drop geven aan iemand die dringend een volkoren boterham nodig heeft. De standaard manier werkt niet voor alle leerlingen.
Recht op aandacht
Het recht op onderwijs heet tegenwoordig het recht op passend onderwijs. Dit recht moet ervoor zorgen dat kinderen die gezonde volkoren boterham krijgen die ze nodig hebben om zich te ontwikkelen. Het recht op passend onderwijs begint met het recht op aandacht. En helaas gaat het daar vaak al mis.
Ik heb veel leerlingen gesproken die spijbelden. En regelmatig bleek de oorzaak van het spijbelen een gedachte te zijn. Bijvoorbeeld: “ik kan het niet ,dus ik hoef niet naar de les”. Of “ik stel teveel vragen, ik zit iedereen in de weg”. Leerlingen worden vaak aan alle kanten gecorrigeerd, behalve in hun gedachten. En dat kan ook haast niet, want leerlingen geven zich moeilijk bloot naar volwassenen. Dat doen ze zeker niet als ze zich niet gezien voelen en helemaal niet als er sprake is van een conflict.
Echte aandacht voor kinderen, leerlingen en studenten is een recht. Wat gaat er in hen om, hoe leren ze, waar lopen ze tegen aan, wat zijn hun angsten. Zonder die echte aandacht gaat de ontwikkeling van de leerling mis. Als een leerling zich niet gezien en geliefd voelt kan het niet leren. Een leerling zit dan misschien in de klas, maar het ontvangt geen onderwijs.
Recht op passend onderwijs
Het passend onderwijs lijkt iets wat moeilijk is. Maar het begint met aandacht voor de ander en het kind vooropzetten. Op de vraag ‘wat heb jij nodig’ krijg je lang niet altijd het antwoord van de leerling zelf. Soms wel van de ouders. Maar het antwoord begint met aandacht, gerichte aandacht en het wegzetten van protocollen:
- Een hele dag naar school is te lang voor jou? Wat gaaf dat een halve wel lukt!
- Die extra week op vakantie als gezin gunnen we jullie, want dat zorgt ervoor dat je kinderen weer open staan voor nieuwe indrukken, dat ze weer kunnen leren.
- Loop gerust nog een rondje, want die nieuwe theorie kan jij het best lopend automatiseren
- Spijbelen? je hebt gelijk, je hebt die les helemaal niet nodig
- Aantekeningen maken tijdens college, doe maar liever niet. Neem ze over van een studiegenoot en visualiseer mijn verhaal terwijl je luistert.
Passend onderwijs is wat mij betreft breder dan het onderwijs aan kinderen met een stoornis of handicap. Elke leerling zou passend onderwijs moeten kunnen krijgen.
Recht op onderwijs gaat best ver
Het recht op onderwijs gaat dus best ver. Het gaat over passend onderwijs met aandacht gegeven. Niet ‘eten wat de pot schaft’ maar aansluiten bij de onderwijsbehoefte van het kind. Misschien is het recht op onderwijs wel eigenlijk het recht op het hebben en uitspreken van een onderwijsbehoefte. En aan de andere kant komt dan de plicht van het bieden van onderwijs. Het luisteren naar de onderwijsbehoefte en het bieden van een juiste oplossing. De vaardigheden en eigenaardigheden van docenten zou niet de maatstaf mogen zijn. Wel de behoefte van het kind. Het heeft er recht op.
Lees ook het blog over passende feesten op school.
