Haas gaat undercover, hoogbegaafde leerlingen

Het boekje ‘Haas gaat undercover’ heb ik direct besteld toen ik er over hoorde. Want hoe puur kan je het krijgen, een 17-jarige jongen die op een prachtige manier kritisch is over het onderwijssysteem in Nederland. Nou ja, het systeem zoals hij het ervaren heeft in zijn vwo-tijd. Het boekje past op deze website want het gaat over presteren, onderpresteren en motivatie. Onder in dit blog kun je kijken (ja echt!) naar een podcast waaruit nog meer blijkt hoe waardevol de gedachten van deze jongen zijn.

Ontstaan en inhoud van het boekje

Thijs Hogenhuis is een van de leerlingen die het onderwijs niet zo plezierig vindt. Voor het vak CKV schreef hij een opstel over zijn schoolperiode. De docent zag het waarde ervan en hij gunde Thijs aandacht voor zijn verhaal. Hij gunde hem een uitdagend leermoment door hem aan te moedigen er een boekje van te maken. Thijs geeft zelf ook aan dat hij veel geleerd heeft over het uitgeven van een boekje, het zoeken en samenwerken met een illustrator en de Nederlandse taal. Hij wil vooral de monotonie van het onderwijs aantonen. Leerlingen worden volgens hem niet geprikkeld om nieuwsgierig en creatief te blijven.

Het boekje is een soort autobiografie in verhaalvorm. Thijs zegt daar zelf over in de podcast van dr. Tjip de Jong, die je hieronder kunt bekijken, dat hij het verhaal meer voorrang had gegeven als hij van tevoren het plan had gehad om echt een boek te schrijven. Hij heeft zijn boodschap er wat ingebeukt, schrijft hij. En zo voelt het ook wel als je het verhaal leest. Maar dat is dan ook het enige kritische wat ik over het boekje wil noemen. Ik vind het een topprestatie voor iemand van 17 (ondertussen 18) om zo conceptioneel te denken en boven zijn gevoel uit iets constructiefs te maken van feitelijk een negatieve ervaring.

Haas gaat undercover vanuit de hazenwereld in de mensenwereld. De hazenwereld is een intelligente samenleving die de geheimen van de mensenwereld wil ontdekken. Eigenlijk willen ze de macht overnemen. Haas Bobby wordt door zijn hol uitgekozen om te infiltreren in het schoolsysteem. Hij trekt een mensenpak aan en start als kleuter in groep 1 en we volgen hem tot het eindexamen. En steeds ontdekken de hazen dat hun eigen systeem echt een stuk beter is. Meer gericht op het individu. Onderwijs op maat.

Hoogbegaafde leerling

Tijdens het lezen van het boekje kon ik zo wat namen invullen van leerlingen die ik de afgelopen jaren ben tegengekomen. De oplossingen die de hazen hebben gevonden voor bepaalde onderwijsproblemen zijn de oplossingen die ik aanreik aan leerlingen die onderpresteren. Ze hebben oplossingen voor het ontwikkelen van executieve vaardigheden, maar ook voor de fixed mindset. “Leerlingen die po’s niet zo leuk vonden kregen hulp van docenten die ze door de po’s heen loodsten of eventueel zelfs het lesprogramma aanpasten om ook die leerlingen gemotiveerd te houden en tegemoet te komen” (blz. 38).

Ook het niet helpende gedrag dat leerlingen ontwikkelen komt voorbij in het boekje. Het is het gevolg van de monotone lessen en de traagheid van hoe de stof wordt aangeboden volgens Bobby de haas.

De eerdergenoemde podcast is een mooie aanvulling op het boekje. Het bevestigt het beeld van een intelligente jongen die flink over de dingen nadenkt en zijn eigen manier van denken zo normaal vindt dat hij gepassioneerd verontwaardigd kan zijn over hoe andere mensen denken. Ik vind het geweldig. Intelligentie speelt in de podcast eigenlijk geen rol, alleen de citoscore van 550 komt even voorbij. Wat mij betreft is Thijs een wijze jongen en kan Tjip goede vragen stellen.

De groten zullen altijd de macht houden.

Aan het einde van het boekje trekken de hazen een pijnlijke conclusie; “Men dacht dat de mensheid de wereld dankzij een zeer geavanceerd, goed en efficiënt onderwijssysteem kon domineren, maar na het onderzoek blijkt het toch anders te liggen. Als het niet aan het doorgeven en bezitten van kennis ligt, is er nog maar één andere verklarende conclusie: ‘De mens is fysiek groter en sterker dan de haas en daarom hebben ze de wereldmacht’.

Ik noem de conclusie pijnlijk omdat ik hierin de onmacht denk te voelen van deze leerling en alle andere leerlingen die last hebben van het normale onderwijs. Alleen als er sprake is van een psychologenverklaring kan onderwijs meer op maat gemaakt worden, staat in het boekje. En dat is precies het pijnlijke van het onderwijs van dit moment. Als je zo bijzonder bent dat een psycholoog uitspraken over je gaat doen, dan ben je al vastgelopen. Een onderzoek doe je nooit voor niets, dan gaat er al iets niet goed.

Thijs is het voorbeeld van iemand die weet hoe hij zich goed zou kunnen ontwikkelen. En hij komt er wel, ondanks het onderwijs. Maar wie komt op voor de leerlingen die zich niet zo goed kunnen verwoorden als hij?

Adaptief onderwijs

De Haas gaat undercover in een traditioneel onderwijssysteem. Het besluit van de school om de eerste 120 boekjes te laten drukken geeft aan dat de school wel een lerende organisatie wil zijn, die open staat voor kritiek. Compliment daarvoor overigens, want af en toe dacht ik wel: je zal er maar werken! En met alle goede bedoelingen onderwijs geven en nu toch wat te kijk gezet worden.

Het onderwijssysteem zoals de hazenwereld die kent lijkt erg op het adaptief onderwijs. Een onderwijsvorm die de verschillen tussen leerlingen ziet en afstemt op de behoeften van leerlingen. Vanuit het idee dat mensen beter leren als het onderwijs op interesses is afgestemd. Termen als autonomie, verbinding en competentie spelen een grote rol in dat onderwijs. Onder andere Luc Stevens maakt zich hard voor dit onderwijs, zie bijvoorbeeld zijn boek ‘Zin in onderwijs‘(aff.) waar het vooral gaat over de afstemming van de docent als persoon op de leerling als persoon. Lees ook mijn blogje over het boek Motivatie binnenstebuiten.

Boekje Haas gaat undercover

Het boekje van Thijs Hogenhuis is een aanrader voor iedereen die kritisch wil kijken naar zijn of haar eigen functioneren binnen het onderwijssysteem. Het geeft een mooi inzicht in hoe een autonoom denkende leerling kijkt naar zijn schoolperiode. En ik denk dat heel veel leerlingen dit op deze manier ervaren. Ik merk zelf hoe lastig het is om het denken vanuit autonomie echt vol te houden. Vooral als het moeilijk wordt en we de neiging krijgen om toch de verantwoordelijkheid voor het leren weer over te nemen.

Het boekje is geïllustreerd door Susan van de Berg, docent op de school van Thijs. Uitgegeven door Uitgeverij Eigenzinnig, die mij het boekje belangeloos toestuurde, waarvoor dank. Het boekje is ook verkrijgbaar via de boekhandel en coronaproof via bol.com.

Lees trouwens ook mijn verslag over het boekje Hoogbegaafd in de praktijk.

Dit vind je ook leuk

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *