Over schoolvrees: waarom is angst (g)een goede raadgever?

angst voor school

In de acht jaar dat ik zorgcoördinator was heb ik meerdere jongens en meisjes gekend die bang waren om naar school te gaan. Angst voor school kan een goede reden zijn om thuis te blijven. Dit blog heeft niet direct te maken met autisme of hoogbegaafdheid. Toch wil ik het hier opnemen omdat ik denk dat ‘out of the box’ denken goed is voor alle leerlingen.

Ik moet denken aan de jongen die was blijven zitten in de vierde klas. Hij verschantse zich in zijn maker toen ik hem thuis kwam opzoeken. Op verzoek van moeder wilde ik kijken of ik hem naar school kon krijgen. Dat lukte uiteraard niet, het was al te eng dat ik aan de andere kant van zijn kamerdeur stond.

Reguliere methodiek werkte niet

De GGZ probeerde deze jongen in kleine stapjes terug naar school te krijgen. Zonder succes. Wij hebben vanuit school zijn angst gerespecteerd als ingeschapen afweermechanisme. De leerplichtambtenaar vond dat de maat vol was en dreigde met sancties. Als school zeiden wij dat wij zijn afwezigheid niet als absent zouden noteren.

De angst voor school had een goede reden. Dat was ons uitgangspunt. We kenden zijn gezin een beetje en we voelden aan dat er meer was dan er nu naar voren kwam. We begrepen hem toen hij aangaf dat hij zich zo groot voelde in zijn nieuwe klas. En we waren het met hem eens toen hij aangaf dat hij beter thuis huiswerk kon maken dan op school een black-out zou krijgen. En we werkten mee toen hij vroeg of hij ook mocht e-mailen met docenten als hij de stof niet begreep.

Het duurde lang, maar hij kwam terug naar school… Toen de scheiding van zijn ouders rond was en er rust kwam in het gezin onder begeleiding van een gezinsvoogd.

Dit gebeurde pas toen we onszelf mede-eigenaar hadden gemaakt van het probleem. Toen ouders en de jongen voldoende vertrouwen in ons hadden gekregen kwamen langzaam de andere problemen naar buiten. En vanuit het vertrouwen kwamen toen ook de meest logische oplossingen naar voren.

Angst voor school: Unieke verhalen, unieke situaties

Ieder verhaal van angst voor school (schoolweigering) is een ander verhaal. En steeds weer is het volgens mij belangrijk om de tijd te nemen voor de betrokkenen. Om het hele verhaal aan te horen en vooral present te zijn. Want voor je het weet zie je schoolweigering als iets dat gebaseerd is op een gebeurtenis in het verleden. Dat kan zomaar onjuist zijn. In dit geval was er sprake van een gezinsprobleem en zorgde de leerling er door zijn schoolweigering voor dat hij degene was die het gezin bij elkaar hield.

Het is gangbaarder om te proberen leerlingen zo snel mogelijk weer naar school te krijgen. Zeker als het kind thuis huiswerk blijft doen en de klachten van depressie, misselijkheid en angst thuis afwezig zijn. Het idee is dat er meerdere oorzaken zijn voor schoolangst maar dat de oplossing voornamelijk is: bij kop en kont pakken en hup naar school! En als je ziek thuis bent dan behandelen we je ook als ziek: in bed. Het thuisblijven zou beloond worden waardoor het gedrag in stand blijft.

Poging tot herstel

Ik las ergens dat je nooit leerlingen thuis moet bezoeken om zo te proberen hen mee te krijgen naar school. Hiermee ondermijn je het gezag van ouders en bevestig je hen dat het ze niet lukt om de leerling naar school te krijgen. Dat laatste lijkt mij wat onzinnig overigens. Dat er een probleem is, is al wel bekend. En als je het gezin respectvol benaderd hoeft er geen sprake te zijn van gezagsondermijning. Sterker nog, een poging tot herstel ervan wordt ook door de kinderen alleen maar gerespecteerd. Door mijn bezoek binnen het gezin ging ik in op een hulpvraag van moeder: kom kijken en zeg wat je er van vindt! En ik ben blij dat ik het gedaan heb. We konden heel open en transparant naar elkaar uitspreken dat dit een onhoudbare situatie was en we er samen wat aan zouden gaan doen.

Angst is een goede raadgever

Waarom zou je angst niet aanvaarden als een goede raadgever? Als angst voorkomt bij gebrek aan overzicht en veiligheid, kan je toch beter dat overzicht en veiligheid vergroten in plaats van de angst groter maken? Dit hebben wij bij deze jongen gedaan door hem op deze manier aan te spreken op zijn verantwoordelijkheid iets te doen aan de situatie. Je kan thuisblijven, daar krijg je ons niet gek mee. En we hebben er alle vertrouwen in dat je over kan naar klas 5 als je goed je huiswerk maakt. Zelfs je examens zou je volgend jaar thuis kunnen maken als het moet.

We zijn steeds beschikbaar gebleven als hij ons nodig had. En langzaam maar zeker kwam hij terug naar school. Met kleine zelfgekozen stapjes. Eerst ging hij de deur weer uit om te voetballen. Toen kwam hij na schooltijd even met de mentor of met mij praten. En vervolgens bedacht hij dat hij de sportdocent wel zou willen helpen bij de sportlessen in de onderbouw.

Voordat we het wisten vulde hij de uren tussen die sportlessen op met huiswerk maken in de studieruimte. Toen zijn we de druk iets gaan opvoeren en hebben we langzaam het aantal lesuren per week en later per dag opgebouwd.

We hebben zijn gevoel van veiligheid en overzicht (autonomie) vergroot, door te werken aan verbinding. En zo voelde hij zich steeds meer competent om weer terug te keren naar school.Thuis was de rust weergekeerd, er was geen reden meer om niet naar school te komen.

Dit blog is in een iets andere vorm in januari 2018 ook gepubliceerd op Nivoz.nl

Lees meer over motivatie en autonomie

Dit vind je ook leuk

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *